Сарнауық торғай. Свиристель.

Сарнауық торғай немесе қарапайым сарнауық торғай (лат. Bombycilla garrulus) – торғайтәрізділер жасағының, сарнауық торғай тұқымдасына жататын құс. Құстың денесінің ұзындығы 18-ден 23 см-ге дейін, дене салмағы 60-67 грамм. Құстың басында көрнекті, әдемі айдары көрінеді. Түсі қызғылт-сұр, қанаттары қара сары және ақ жолақтары бар, құйрығы, тамағы және көздің жолағы қара. "Қара маскадағы" бұл құс, негізінен қыста адамдардың көзіне түсетін торғайдың ең жақын туыстарының бірі, өзінің ашық түсімен және қатты, ысқырған әнімен танымал. Сарнауық торғай бұл жыл құстары емес, көшпелі құстар. Қыс мезгілінде, суықта олар топтарға жиналып, тамақ іздеп көшіп жүреді. Құстар қар арасынан шетен, бөріқарақат, итбүлдірген, шеңгел жемістерін іздейді.
Қызықты факт: жыл сайын құстар бірдей жартысын таңдайды. Сонымен қатар, аналығы аталықтың кездесуін қабылдағанға дейін, әр жолы аталығы аналығына бірнеше күн қатарынан жидек түрінде сыйлық беруі керек. Осылайша аналық жұмыртқа басып отырғанда, болашақ әкесі барлық отбасын асырай ала ма тексереді. Мекендейтін жерін таңдау кезінде сарнауық торғай бірінші кезекте жақсы азық – жидектер қорының болуына негізделеді.
Батыс Алтай мемлекеттік табиғи қорығында сарнауық торғай сирек кездесетін, аралық және қыстайтын түрлер болып табылады. Олар күзгі-қысқы кезеңде Ақ және Қара Оба өзендерінің бассейндерінде кездеседі. Шырша мен самырсын бар балқарағай ормандарында ұя салады.
Қыстайтын құстарға қысқы суықтан аман қалу өте қиын. Ерте қараңғы түсетіндіктен, құстар күннің жарық уақытын тамақ іздеуге жұмсайды. Кейде табиғи тамақ іс жүзінде қол жетімді болмайды, сондықтан көптеген құстар қыста өмір сүре алмайды және өледі. Қыстайтын құстар үшін жақсы көмек-саябақтар мен үйлердің жанындағы астаулар мен құстар үйлері болып табылады. Мұндай азықтану көбінесе құстардың өмірін сақтауға көмектеседі.
Достар, бәріміз бірге кішкентай, қауырсынды көршілерімізге қыста аман қалуға көмектесейік, өйткені олар үшін бұл оңай уақыт емес!
Материалды дайындаған ҒМЭАжәнеТ бөлімінің маманы И.Н. Завьялова
Фото авторы ҒМЭАжәнеТ бөлімінің аға ғылыми қызметкері Н.В.Премина

Свиристель, или обыкновенный свиристель (лат. Bombycilla garrulus) — певчая птица отряда воробьинообразных, семейства свиристелевых. Длина тела птицы варьирует от 18 до 23 см, масса тела - 60-67 граммов. На голове у пернатого красуется заметный, красивый хохолок. Окраска розовато-серая, крылья чёрные с жёлтыми и белыми полосками, хвост, горло и полоска через глаза чёрные. Эта птица в «черной маске» - одна из ближайших сородичей воробья, попадающаяся на глаза людям преимущественно в зимнее время, известна своей яркой окраской и громким, свистящим пением. Свиристели – это не перелетные, а кочующие птицы. В зимний период года, в холода они объединяются в стаи и кочуют в поисках пищи. Птицы ищут среди снегов ягодки рябины, барбариса, брусники и калины.
Интересный факт: Каждый год птицы выбирают одну и ту же половинку. Притом каждый раз самец должен преподносить самке подарок в виде ягод много дней подряд, пока она не примет ухаживания самца. Так самка проверяет будущего отца на то, способен ли он кормить все семейство, пока мать будет высиживать яйца. При выборе местообитания свиристель в первую очередь основывается на наличие хорошей кормовой базы – запасов ягод.
В Западно-Алтайском государственном природном заповеднике свиристели являются редкими, пролетными и зимующими видами. Встречаются в осенне-зимний период в бассейнах рек Белая и Черная Уба. Гнездятся в лиственничных лесах, где есть ель и пихта.
Зимующим птицам очень тяжело пережить зимнюю стужу. Так как темнеет рано, всё светлое время дня птицы тратят на поиски пропитания. Иногда естественный корм становиться практически недоступным, поэтому многие птицы не могут пережить зиму и погибают. Хорошей помощью для зимующих птиц является кормушки и скворечники в парках и около домов. Такое пропитание часто помогает сохранить жизнь пернатым.
Друзья, давайте все вместе поможем нашим маленьким, пернатым соседям пережить зиму ведь для них, это - не простое время!
Материал подготовлен специалистом отдела НМЭПиТ Завьяловой И.Н.
Автор фото старший научный сотрудник отдела НМЭПиТ Премина Н.В.