Қазақстанда 2021 жыл құсы- Бірқазан. Птица 2021 года в Казахстане – пеликан.

Бірқазан (лат. Pelecanus) Қазақстанда 2021 жыл құсына айналды. Ол 2020 жылы осы атаққа ие болған сұңқар-ителгінің құрметті орнын " ауыстырды". Қазақстан Республикасының орнитологтары осы құстарды сақтау бойынша жұмысты жандандыруды жоспарлап отыр.
Бірқазандар - бірқазандылар отрядының бірқазандар тұқымдасынан шыққан жалғыз құстардың тұқымы. Қазақстанда сегіз түрдің екі түрі бар: бұйра және қызғылт. Екеуі де республиканың Қызыл кітабына енгізілген. Біздің еліміздегі әр түрдің саны шамамен 1600-3000 жұпты құрайды.
Олар Оңтүстік елдерден жылы мезгілде – Наурыздан қазанға дейін қоныс аударады. Мұнда олар балапандарын өсіреді. Жылы мезгілде мыңдаған ұяларды өзендердің атырауларында және жайылмалы көлдерде көруге болады. Бірқазандар үшін орын мұқият таңдалады. Бірақ жыл өткен сайын, олардың ыңғайлы мекендейтін жерлері жағдайы нашарлауда. Сондықтан орнитологтар осы құстарға назар аударуды ұйғарды. Негізгі су қоймаларының күзет режимін қамтамасыз ету, браконьерлікпен күресу және балық аулауды реттеу тек бірқазандарға ғана емес, сонымен қатар құстардың басқа түрлеріне де көмектеседі. Бірқазанның ұя салатын жерлері Қазақстанның көптеген аудандарында орналасқан.
Бірқазандар- өз отрядтарының ішіндегі ең үлкен құстар: денесінің ұзындығы 130-180 см, салмағы 7-14 кг. Олар негізінен балықпен қоректенеді, басын суға батырады және бетіне көтерілген балықты тұмсықпен алады. Балықты аулағаннан кейін, тұмсық арқылы бірқазан тамақ қабынан суды сүзе (5 литрге дейін) ағызып, олжасын жұтады.
Бірқазан балапандары соқыр және жалаңаш болып шығады. Балапандардың өлімі өте жоғары: жыртқыштардан, аштықтан және ауа-райынан балапандардың жартысынан көбі өледі.
Сондықтан орнитологтар "Бірқазан жылы" негізгі учаскелерді бөлу және олардың сақталуын қамтамасыз ету бойынша жұмысты жандандыруды жоспарлап отыр. Қазақстанның су айдындарындағы сирек кездесетін және ерекше бірқазандарды біз де-барша адамзат қорғайтын боламыз!
Материалды дайындаған ҒМЭАжТ бөлімінің маманы Т.В.Эктова


Пеликан (лат. Pelecanus) стал птицей 2021 года в Казахстане. Он "сменил" на почётном посту сокола-балобана, носившего этот титул в 2020 году.
Орнитологи Республики Казахстан планируют активизировать работу по сохранению этих пернатых.
Пелика́ны — род птиц, единственный в семействе пеликановых отряда пеликанообразных. В Казахстане обитают два вида из существующих восьми: кудрявый и розовый. Оба занесены в Красную книгу республики. Численность каждого вида в нашей стране составляет около 1600-3000 пар.
Мигрируют из южных стран в тёплое время года – с марта по октябрь. Здесь они выводят своих птенцов. В тёплое время года можно увидеть в дельтах рек и пойменных озёрах тысячи гнёзд. Место для выводков пеликаны выбирают тщательно. Но с каждым годом условия для их комфортного обитания ухудшаются. Поэтому орнитологи решили обратить внимание на этих пернатых. Обеспечение охранного режима ключевых водоемов, борьба с браконьерством и урегулирование рыболовства помогут не только пеликанам, но и другим видам птиц. Места гнездования пеликана расположены во многих районах Казахстана.
Пеликаны - самые крупные птицы в своём отряде: длина тела 130—180 см, масса 7—14 кг. Питаются в основном рыбой, опуская голову в воду и подхватывая рыбу, поднявшуюся на поверхность, клювом. Поймав рыбу, пеликан через клюв отцеживает воду из горлового мешка (до 5 литров) и проглатывает добычу.
Птенцы пеликанов вылупляются слепыми и голыми. Смертность птенцов очень велика: от хищников, голода и погодных условий гибнет больше половины вылупившихся птенцов.
Поэтому в "год пеликана" орнитологами планируется активизировать работу по выделению ключевых для видов участков и по обеспечению их сохранности.
Будем же и мы - все человечество, беречь этих редких и необычных пеликанов в водоёмах Казахстана!
Материал подготовлен специалистом отдела НМЭПиТ Эктовой Т.В.