Тундра аққұры. Тундряная куропатка.

Тундра аққұры (лат. Lagopusmutus) –құр тұқымдасы, тауық тәрізділер отрядынан шыққан. Аталған құс орташа мөлшерде. Аталықтарының дене ұзындығы: 370-400 см.  Аналықтары: 365-390 см. Салмағы 430-610 граммды құрайды. Бұл түр аққұрға ұқсайды, сондықтан оларды шатастыру оңай. Бұл түр үшін және аққұр   үшін мерзімдік  диформизм тән. 

Қыста қауырсындары ақ түсті, құйрығының сыртқы қанаттарынан басқа, олар қара түсті және аталықтарының тұмсығының негізі қара жолақты болып келеді. Жазда өзгеріп отырады және таулы түрлеріне байланысты түсі де соған сәйкес келеді. 
Қыста құс қоныс аударады. Ол өсімдік тамақтарымен қоректенеді-тұқымдармен, бүршіктермен, жидектермен, балапандары - жәндіктермен. Құс моногамды болып келеді. Аналығы ұясын жердегі  бұталарда жасайды, 12-20 сары- қызыл жұмыртқалар қара дақтары бар, аталығынсыз 24-26 күндей басып шығарады. 
Батыс-Алтай мемлекеттік табиғи қорығында отырықшы түр болып табылады, Ивановский және Холзун (1900-2200 м)  жоталарының тыр белдеулерін мекен етеді. Жоталардың суайрығы бойынша, тасты және шақпатасты топырақты көгалдарда және шалғындарда, аласа талдар, қайыңдар және самырсынды жатағандар жиі өсетін жерлерде жүреді. 
Тундра аққұры экожүйелердің қоректік тізбектерінің маңызды буыны болып табылады. Құстарды ақсұңқар, ақтүлкі  аулайды. Үлкен аумақта құстардың санында қатты өзгерістер жоқ, бірақ адамдар игерген орындарда тез азайып кетеді. 
Сондықтан, біз адамдар тек өзімізді ғана емес, табиғаттың байлығын келешек ұрпаққа қалдыруды да ойлайық! 
Материалды дайындаған ҒМЭАжТ бөлімінің маманы
И.Н. Завьялова 
Фото авторы  Н.П.Феклистов 

Тундряная куропатка.
Тундряная куропатка (лат. Lagopusmutus) - птица из подсемейства тетеревиных, отряда курообразных.  Данная птица средних размеров. Самцы имеют длину тела в пределах: 370-400 сантиметров. Самки меньше: 365-390 см. Вес достигает 430-610 грамм. Этот вид сильно похож на белую куропатку, поэтому их легко перепутать. Для тундряной куропатки, как и для белой, характерен сезонный диморфизм. 
Зимнее оперение белое, за исключением наружных перьев хвоста, которые чёрного цвета, и чёрной полоски у основания клюва самца (отсюда другое название - черноуска). Летнее оперение у самца и самки, за исключением белых маховых перьев, пёстрое - серо-бурое с мелкими чёрными точками и штрихами, хорошо маскирующее птиц на земле. Впрочем, окраска летнего платья изменчива и всегда соответствует цвету тех горных пород, на которых живётптица.
Зимой птица совершаеткочёвки. Питается растительной пищей - семенами, почками, побегами и ягодами, птенцы - насекомыми.Птица является моногамной. Самка устраивает гнездо в кустах на земле, кладёт в него 12-20 жёлто-красных яиц с тёмными крапинами и насиживает их одна без помощи самца в течение 24-26 дней.
На территории Западно-Алтайского государственного природного заповедника является оседлым видом, населяющим гольцовый  пояс  Ивановского и Холзунского хребтов (1900-2200 м). Обитает по водоразделам хребтов в каменистых и щебнистых россыпях с лужайками и полянами осоково –дриадовой или моховой тундры, где нередки отдельные кустики карликовой ивы, березки и кедрового стланика. 
Тундряная куропатка является важным звеном в цепях питания экосистем. Птицами питаются хищники – кречет, песец, имеющий промысловое значение. На большей территории численность птиц не претерпевает сильных изменений, но в местах  освоенных человеком, быстро исчезает (промысловая охота).
Поэтому люди пожалуйста, будьте благоразумными, думайте не только о себе, постарайтесь сохранить богатство природы для будущих поколений!

Материал подготовлен специалистом отдела НМЭПиТ
 Завьяловой И.Н.
Автор фото Феклистов Н.П.