Сушылқара. Оляпка.

Сушылқара немесе кәдімгі сушылқара (лат. Cincluscinclus) —  торғайтәрізділер отрядынан шыққан құс.

Құстың көлемі қараторғайдай болады, аталығының көлемі  20 см құрайды, ал аналығы-18 см болады. Салмағы 50 гр. шамасында, бірақ салмағы  90 гр. кездеседі.  Құрылымының бір ерекшелігі-тұмсықтың түбінде терінің қалыңдатылуының болмауы. Оның суланбайтын, қалың, қара қоңыр түсті қауырсыны бар, алдыңғы жағы ашық ақ түсті болып келген. Ол сулы жәндіктер мен шаян тәрізділермен, кейде таяз суда, тастар мен су астында жиналатын ұсақ балықтармен қоректенеді.

Сушылқара торғайтәрізділер немесе ән салатын құстардың ішіндегі сүңги алатын жалғыз өзі. Бірақ ол сүңгіп қана қоймай, су түбінде жүгіре алады өзіне қорек іздей. Судың астында 30 секундқа шейін, бір жарым метр болатын тереңдікте жүре  алады.  Бір сүңгіген кезде сушылқара су түбімен  10-20 метрге шейін жүгіріп өте алады. Құстың бір ерекшелігі мұзды суға сүңги алуы, осыдан құсты сүңгуір деп атайды.   Құс -40 С температурада сүңгіп, судың түбінде қоректеніп, қайта жердің бетіне шығады. Сушылқараны жиі су сайрағы немесе су торғайы деп атайды, ұқсастығына байланысты және оның суға деген сүйіспеншілігіне бола. Ұяларын суға жақын маңда салады, жаға жанындағы тастар арасында немесе мүк пен шөп сабақтарынан жасалынған індерге салады. Бұл құстар жалғыздан өмір сүреді, аумақты жұппен ұстайды. Жұбайлар бір- бірімен жиі көрісіп тұрады, бірақ жеке өмір сүреді. Жұмыртқаларын тек аналығы ғана басады, ал балапандарды 20-25 күндей екі ата-анасы да тамақтандырады. Жылына екі кейде үш балапан өсіп үлгереді.

Сушылқараның ерекше өмірі көптеген орнитолог- ғалымдарды қызықтырып отыр. Ғалымдардың назарына олардың жұмыртқаны басу кезі мен сол кезде ұяларын мүлдеп тастап кетпеуі  түсіп отыр.

Батыс Алтай мемлекеттік табиғи қорығында сушылқара қарапайым, бірақ көп емес түрлер болып табылады, қыста ол Ивановский, Линейский, Көксе, Холзун және Үлбі жоталарының жанындағы өзендерде, Ақ,Қара Оба, Үлкен және Кіші Тұрғұсын, Громатуха бассейндерінде және  таулы салалар бойымен ұя салады.

Бұл құстың таралу аймағының азаюына жол бермеу үшін бірқатар қажетті және күрделі емес ережелерді сақтау қажет. Өзен бойында орналасуы мүмкін ұяларға мұқият болыңыз. Сушылқара  жұмыртқалары мен ұрпақтарының жойылуына жол бермеңіз.

Достар, табиғатты қорғаңыздар, оған ризашылықпен қараңыздар!

Материалды дайындаған

 ҒМЭАжТ  бөлімінің маманы Завьялова И. Н.

Фото авторы Клименко А. А.

Оляпка или обыкновенная оляпка (лат. Cincluscinclus) — птица отрядаворобьинообразных.

Птица размером со скворца, размер самца составляет 20 см, а самки-18 см. Вес около 50 гр., но встречаются и весом до 90 гр. Одной из особенностей строения является отсутствие кожного утолщения у основания клюва. Имеет не смачивающееся,густое, тёмно-бурое оперение с ярким белым передником. Питается водными насекомыми и рачками, а иногда и мелкой рыбой, которых оляпка собирает на мелководье, между камней и под водой.

Оляпка единственная из всего самого многочисленного в птичьем мире отряда воробьиных или певчих птиц, способная нырять.  Но она не просто ныряет -она бегает по дну, разыскивая себе пропитания. Может держаться под водой до 30 секунд, на глубине до полутора метров.  За одно ныряние оляпка может пробежать по дну 10 -20 метров.  Одной из особенностей птицы считается способность погружаться в ледяную воду от этого птица получила прозвище водолаз.   Птичка может нырять при температуре - 40 С побродить по дну поесть и вылезти на сушу.  Оляпку часто называют водяным дроздом или водяным воробьём, из-за большой схожести, а также благодаря ее любви к водной стихии и небольшомуразмеру. Гнезда оляпки устраивают всегда близ воды, между береговыми камнями или в норах, построенных из мха и стебельков трав. Особая тяга к гнездованию у оляпки и к мостам. Живут эти птицы по одиночке, территорию держат парами. Супруги часто посещают друг друга, но живут отдельно. Насиживает кладку только самка, но выкармливают птенцов в течение 20—25 дней оба родителя. За год успевает вырастить два, а иногда и три выводка.

Своеобразная жизнь оляпки привлекает большинства учёных-орнитологов. В объектив учёныхоляпка попадает в момент высиживания яиц, когда птицы практически не покидают гнезда.

В Западно-Алтайском государственном природном заповеднике оляпка является обычным, но не многочисленным видом, в зимний период гнездится по рекам вблизи Ивановского, Линейского, Коксинского, Холзуна и Ульбинского хребтов в басейнах Белой и Черной Убы, Большого и Малого Тургусуна, Громотухи и по горным притокам. Распространена по речкам вплоть до верхней границы леса.

Для предотвращения снижения численностиареаладанной птицы необходимо соблюдать ряд необходимых и не сложных правил. Быть внимательным по отношению к гнёздам, которые могут располагаться вдоль русла реки. Не допускать уничтожения яиц и потомства оляпки.

Друзья, берегите природу, относитесь с благодарностью к ней, и она ответит вам тем же!

Материал подготовлен специалистом отдела НМЭПиТ

Завьяловой И.Н.

Автор фотографий Клименко А. А.