Сұр тырна-сирек кездесетін құс. Серый журавль – редкая птица

Сұр тырна-сирек кездесетін құс

Шығыс Қазақстан облысының солтүстік-шығыс шекарасына жақын орналасқан Батыс Алтай қорығында керемет және өте үлкен құс - сұр тырна мекендейді.

Тырналар батпақты жерлерде немесе көлдер мен өзендердің Батпақты жағалауларында өмір сүріп, ұя салғанды жөн көреді. Батыс Алтайда ақ Уба және қара Уба өзендерінің су жинау бассейндеріндегі орта таулардың Батпақты алқаптарында сұр тырна жалғыз жұптасып ұя салады. Алғаш рет 1986 жылы Черная Уба алқабындағы біздің қорықтың аумағында ұшатын тырналар пайда болды. Сол кезден бастап ғалымдар жыл сайын осы әдемі құстардың ұшуын бақылайды.

Сұр тырна (Grus grus Linnaeus) "тырналар"тұқымдасына жатады.  Бұл тырналардың қарапайым түрі болғанына қарамастан, Қазақстанда ол республикалық Қызыл кітапқа енгізілген, өйткені оның саны аз.

Сұр тырна биіктігі бір метрден асады, ал қанаты екі метрге жетеді. Еркектердің салмағы 6 кг-ға дейін, ал аналықтары 5 кг-ға дейін жетеді. Сұр тырнаның барлық қауырсындары сұр немесе көкшіл-сұр түске ие, бұл оны орманды және батпақты жерлерде жыртқыштардан сәтті жасыруға мүмкіндік береді.

Сұр тырналар-қоныс аударатын құстар. Жылына екі рет-күзде және көктемде олар ұя салатын жерлерден қыстайтын жерлерге және керісінше үлкен қашықтыққа ұшады, бұл үлкен энергия шығындарын қажет етеді. Осы себепті, жаздың соңында тырналар көп мөлшерде (бірнеше мыңға дейін) қауіпсіз жерлерге жиналып, ұшып кетпес бұрын күш жинап демалады.

Материалды дайындаған экологиялық ағарту және туризм маманы                      О. А. Дубровина.

Серый журавль – редкая птица

В Западно-Алтайском заповеднике, распростерший свои объятья у северо-восточной границы Восточно-Казахстанской области, обитает эффектная и довольно крупная птица - серый журавль.

Журавли предпочитают жить и гнездиться в болотистой местности либо на заболоченных берегах озер и рек. В Западном Алтае серый журавль гнездится одиночными парами на заболоченных равнинных участках среднегорья в пределах водосборных бассейнов рек Белой Убы и Черной Убы. Первый раз пара пролетающих журавлей была замечена на территории нашего заповедника в долине Черной Убы в 1986 году. С того времени, научные сотрудники ежегодно наблюдают перелет этих прекрасных птиц.                          

Серый журавль (Grus grus Linnaeus) относится к семейству «Журавлиные».  Несмотря на то, что это обычный тип журавлей, в Казахстане он занесен в Республиканскую Красную книгу, так как численность его невелика. 

Серый журавль достигает в высоту больше метра, а размах его крыльев доходит до двух метров. Самцы могут весить до 6 кг, а самки — до 5 кг. Половой диморфизм у птиц отсутствует за исключением веса и размера. Практически все перья у серого журавля имеют серый либо синевато-серый цвет, что позволяет ему успешно маскироваться от хищников среди лесистой и болотистой местности.

Серые журавли — это перелётные птицы. Два раза в год — осенью и весной, они пролетают огромные расстояния от мест гнездовий до мест зимовки и обратно, что требует больших энергетических затрат. По этой причине в конце лета журавли в большом количестве (до нескольких тысяч особей) собираются в безопасных местах и отдыхают, набираясь сил перед отлетом.   

Материал подготовила специалист экологического просвещения и туризма Дубровина О.А.