Сібір қандығы. Кандык сибирский

Сібір қандығы

Сібір қандығы (лат. Erythronium sibiricum) – лалагүлділер тұқымдасының қандық (Erythronium) тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік.

Биіктігі 10-30 см болатын өсімдік. Түйінінің биіктігі 3-8 см және диаметрі 1 см-ге дейін, кішілеу конустық, кейде тіпті цилиндрлік болады. Гүлді сабақтың ортасында немесе түбіне жақынырақ жапырақтары саны бойынша екі; қарама-қарсы, қысқа сағақты, сопақша немесе ұзынша-ланцет тәріздес, бір түсті сұр-жасыл немесе қызыл-қоңыр түсті, жасыл дақтары бар, ұзындығы 8-15 см, ені 3-6 см.

Гүлі дара, гүлсерігі үлкен, салбыраған, алты жапырақшадан тұрады, түбінде қоңыраулы-іргелес негізі бар, жоғарырақ алшақтап, сыртқа қарай иілген.  Гүлсеріктің жапырақтары алқызыл-қызғылт, қызғылт-күлгін, сирек ақ, ұзындығы 2,5-7 см, ені 5-12 мм. Сәуірдің аяғында - мамырдың басында гүлдейді.

Жемісі сопақ пішінді, шар тәріздес, ұзындығы 15-20 мм және ені шамамен 8-12 мм, тұқымдары аз, көп немесе аз үшбұрышты қорапша.

Бұл жәндіктерді тозаңдандыратын өсімдік. Аралар мен түкті аралар белсенді түрде барады. Өздігінен тозаңданған кезде жиі залалсызданады. Бір ай ішінде гүлденуден кейін қосымшамен жабдықталған салыстырмалы түрде үлкен тұқымдармен жетілген қораптар қалыптасады. Тұқымдарды таратқаннан кейін өсімдіктердің жер үсті бөліктері бір-екі апта ішінде тез өледі. Төмен таулы аймақта бұл маусымның ортасында - аяғында болады.

Ол қорық аумағында кеңінен таралған.

Материалды ҒМЭАжТ бөлімінің маманы Нұрахметова Ә.К. дайындады.

Фото авторы – Премина Н.В.

Кандык сибирский

Кандык сибирский (лат. Erythronium sibiricum) – многолетнее травянистое растение, вид рода Кандык (Erythronium) семейства Лилейные (Liliaceae).

Растение 10—30 см высотой. Луковица 3—8 см высотой и до 1 см в диаметре, узко-коническая, иногда почти цилиндрическая. Листья у середины или ближе к основанию цветоносного стебля в числе двух; супротивные, короткочерешковые, яйцевидно- или удлинённо-ланцетовидные, одноцветные серовато-зелёные или красновато-буроватые, испещрённые зелёными пятнами, 8—15 см длиной, 3—6 см шириной.

Цветок одиночный, околоцветник крупный, поникающий, из шести листочков, при основании колокольчато-сближенных, выше расходящихся и изгибающихся наружу. Листочки околоцветника лилово-розовые, розово-пурпуровые, редко белые, 2,5—7 см длиной, 5—12 мм шириной. Цветение в конце апреля — начале мая.

Плод — обратнояйцевидная, почти шаровидная, более или менее трёхгранная коробочка 15—20 мм длиной и около 8—12 мм шириной, с немногими семенами.

Это насекомоопылямое растение. Активно посещается пчёлами и шмелями. При самоопылении часто стерилен. По отцветании в течение месяца образуются зрелые коробочки, со сравнительно крупными, снабжёнными придатком семенами. После рассеивания семян надземные части растений быстро, в течение одной-двух недель, отмирают. В низкогорной полосе это случается к середине — концу июня.

Встречается широко по всей территории заповедника.

Материал подготовлен специалистом отдела НМЭПиТ Нұрахметовой Ә.К.

Автор фото-Премина Н.В.