Құр. Тетерев

Құр

         Құр (лат. Lyrurus tetrix) қырғауыл тұқымдасының кәдімгі құсы.

Кішкентай басы және қысқа тұмсығы бар салыстырмалы түрде үлкен құс. Еркектер аналықтарға қарағанда әлдеқайда үлкен көрінеді - олардың ұзындығы 49-58 см, салмағы 1,0-1,4 кг, ал аналықтардың ұқсас көрсеткіштері сәйкесінше 40-45 см және 0,7-1,0 кг. Жыныстық диморфизм түсте айқын көрінеді.

Әдетте жердегі құс, бірақ суық мезгілде олар ағаштарда тұрып сол жерден  өз қорегін алады. Ол үй тауығы сияқты жерде қозғалады - ол жылдам жүгіреді және тігінен  көтеріледі. Аяқ ізі де тауықтың ізіне ұқсас, бірақ сәл кішірек және қадамы қысқа. Ол тіпті ағаштарда да сенімді ұстайды, тіпті жұқа бұтақтарда да еркін қозғалады. Ұшуы жылдам және жігерлі – құр бір уақытта бірнеше ондаған шақырымды тоқтаусыз ұша алады. Оның көру және есту қабілеті жақсы - қауіп төнген жағдайда ол тез көтеріліп, ұзақ қашықтыққа кетеді. Әдетте таңертең және кешке, күн батқанға дейін белсенді. Қысқы уақытта қар астынан шығып қатты аязда ол күніне бір рет қоректенеді.

        Ормандар немесе бұталар ашық жерлермен біріктірілген жерлерде - шағын тоғайларда, қалың ағаштарда, жидектер көп тар жолдарда, ірі өзендердің аңғарларында, таулы және өтпелі ормандардың шеттерінде, жайылма шалғындарда немесе ауылшаруашылық алқаптарында қоныстанады. Ол  қараңғы орманнан қорқады, бірақ кең далада немесе ормандарда кездеседі. Құр қайың басым аумақтарды жақсы көреді.

Құр үшін ең қауіпті жыртқыштар - түлкілер, сусарлар, жабайы шошқалар және сұңқарлар. Кәдімгі түлкі құрды   қатты аязда қардың астанда  тығылып жатқан жерінен  иіскеп тауып алады. Олар сусар тұқымдасының мүшелері  (әсіресе бұлғындар) сияқты көбею кезеңінде балапандарды жиі аулайды. Қарақұйрықтар жылдың кез келген мезгілінде, әсіресе күзде және қыста құрға  жиі шабуыл жасайды.

Материалды ҒМЭАжТ бөлімінің маманы Ә.К.Нұрахметова дайындады.

Сурет ғаламтор желісінен алынды.

Тетерев

Тетерев (лат. Lyrurus tetrix) - распространённая птица семейства фазановых.

Относительно крупная птица с небольшой головой и коротким клювом. Самцы выглядят заметно крупнее самок — их длина составляет 49—58 см, вес 1,0—1,4 кг, тогда как аналогичные показатели самок 40—45 см и 0,7—1,0 кг соответственно. В окрасе ярко выраженный половой диморфизм.

Обычно наземная птица, но в холодное время года держится на деревьях, где добывает себе корм. По земле передвигается подобно домашней курице — быстро бегает и взлетает почти вертикально. След также похож на куриный, но немного меньше размером, и более короткий шаг. Уверенно держится и на деревьях, свободно передвигаясь даже по тонким веткам. Полёт быстрый и энергичный — тетерев за раз может пролететь до нескольких десятков километров без остановки. Обладает хорошим зрением и слухом — в случае опасности быстро взлетает и удаляется на дальнее расстояние. Обычно активен рано утром и вечером, перед закатом солнца. В сильные морозы кормится один раз в сутки, ненадолго выбираясь из-под снега.

Селится там, где лесные массивы либо заросли кустарника сочетаются с открытыми пространствами — в небольших рощах, перелесках, редколесьях с обилием ягодников, в долинах крупных рек, по краям верховых и переходных болот, пойменных лугов или сельскохозяйственных угодий. Сплошного тёмного леса избегает, однако встречается на обширных вырубках или гарях. Почти на всём протяжении ареала предпочитает территории с преобладанием берёзы.

Наиболее опасными для тетеревов хищниками считаются лисицы, куницы, кабаны и ястребы-тетеревятники. Обыкновенная лисица часто вынюхивает тетеревов под снегом, где те прячутся в сильные морозы. Она же, а также представители семейства куньих (особенно соболь) часто охотятся за выводком цыплят в период размножения. Ястребы-тетеревятники нападают на тетеревов в любое время года, особенно часто осенью и зимой.

Материал подготовлен специалистом отдела НМЭПиТ Нұрахметовой Ә.К.

Фото взято из интернета.