Кәдімгі тиін. Обыкновенная белка

Кәдімгі тиін

Кәдімгі тиін (лат. Sciurus vulgaris) – тиін тұқымдасынан шыққан кеміргіш. Жіңішке денесі, айқын мойны және ұзын құйрығы бар жануар. Оның денесінің ұзындығы 19,5-28 см, құйрығы-13-19 см (дене ұзындығының шамамен 2/3), салмағы 250-340 г.басы дөңгелек, үлкен қара көздері бар.

Тиін - орманның әдеттегі тұрғыны, күндізгі өмір салтын жүргізеді. Оны ұзын құлақ қылшықтары мен ұзын үлпілдек құйрығымен оңай тануға болады, оны жануар бұтақтар мен жерде қозғалғанда созады, ал демалу кезінде оны жиі жабады.

Қазақстандағы тиіндер азықтарының тізіміне қылқан жапырақты ағаш түрлерінің (қарағай, шырша,майқарағай, балқарағай) тұқымдары, бүршіктері мен өркендері кіреді. Кәдімгі тиін тек ағаштарды паналайды. Жапырақты ормандарда ол әдетте шұңқырларда тұрады, онда шөптерден, ағаш қынаптарынан, құрғақ жапырақтардан жұмсақ төсенішті сүйреп апарады.

Тиіндер өсіп-өнгіш боп келеді. Таралу аймағында 1-2 ұялас тиіннен, оңтүстік аймақтарда 3-ке дейін әкеледі.

Тиін туралы қызықты фактілер:

1. Тиіндер үшін тәуліктің ең белсенді уақыты - таңертең және кешке.

2. Қыстан аман шығу үшін бір тиінге 3000 жаңғақ қажет.

3. Тиіндер қазірдің өзінде жақсы дамыған тырнақтармен туады, бірақ мүлдем соқыр.

4. Кәдімгі тиіннің түлеуі жылына екі рет кездеседі, бірақ құйрықтың жүні жылына бір рет қана өзгереді.

5. Тиіннің құйрығы секіргенде рөл қызметін атқарады.

6. Көп адамдар тиіндерге жержаңғақ беруге болмайтынын білмейді. Оның құрамындағы белоктар жануардың денесінде мүлдем қорытылмайды.

7. Жануарларда ең дамыған сезім – есту.

8. Тиін 30 метр биіктіктен құлаған кезде еш зиянсыз қала алады. Осындай жағдайларда оған парашют ретінде қолданатын құйрығы көмектеседі.

Тұтқында тиіндер 10-12 жылға дейін өмір сүреді, бірақ табиғатта 4 жастан асқан тиін қазірдің өзінде қартайған. Ең қолайлы жағдайларда мұндай жануарлардың үлесі 10% -дан аспайды. Тиін аулау қарқынды жүргізілетін аймақтарда популяция 3-4 жылда толығымен жаңарады. Әсіресе жас жануарлардың өлімі жоғары - тиіндердің 75-85% бірінші қыстан аман шыға алмайды.

Материалды дайындаған ҒМЭАжТ бөлімінің маманы Нұрахметова Ә.К. дайындады.

Фото авторы Клименко А.А.

Обыкновенная белка

Обыкновенная белка (лат.Sciurus vulgaris) – грызун из семейства беличьих. Зверек со стройным туловищем, хорошо выраженной шеей и длинным хвостом. Длина её тела 19,5-28см, хвоста- 13-19 см (примерно 2/3 длины тела), вес 250-340г. Голова округлая, с большими чёрными глазами.

Белка – типичный обитатель леса, ведет дневной образ жизни. Ее легко узнать по длинным ушным кисточкам и длинному пышному хвосту, который зверек при движении по ветвям и земле держит вытянутым, а при отдыхе часто накрывается им.

В список кормов белки в Казахстане входят семена, почки и побеги хвойных древесных пород (сосны,ели, пихты, кедра). Убежища обыкновенная белка устраивает только на деревьях. В лиственных лесах обычно живёт в дуплах, натаскивая туда мягкую подстилку из травы, древесных лишайников, сухих листьев.

Белки весьма плодовиты. На большей части ареала приносят 1—2 помёта, в южных районах— до 3-х.

Интересные факты о белках:

1. Самое активное время суток у белок утро и вечер.

2. Чтобы пережить зиму одной белке необходимо около 3000 орехов.

3. Бельчата появляются на свет уже с хорошо развитыми когтями, но абсолютно слепые.

4. Линька у белки обыкновенной происходит дважды в год, но шерсть на хвосте меняется только 1 раз в год.

5. Хвост белки служит рулем, когда она совершает прыжки.

6. Многие не знают, что белок нельзя кормить арахисом. Белки, содержащиеся в нем, совсем не усваиваются в организме зверька.

7. Самое развитое чувство у зверька это слух.

8. Белка может остаться целой и невредимой при падении с высоты 30 метров. Помогает ей в этом хвост, который она использует в таких случаях как парашют.

В неволе белки доживают до 10—12 лет, однако в природе белка старше 4 лет уже является старой. Доля таких зверьков при самых благоприятных условиях не превышает 10%. В районах с интенсивным беличьим промыслом популяция полностью обновляется за 3—4 года. Особенно высока смертность молодняка— 75—85% бельчат не переживают свою первую зиму.

Материал подготовлен специалистом отдела НМЭПиТ Нұрахметовой Ә.К.

Автор фото Клименко А.А.