Батпақ қалтагүл.Калужница болотная

Батпақ қалтагүл

Батпақ қалтагүл (лат. Cáltha palústris) – қалтагүл тұқымдасының көпжылдық шөптесін өсімдік түрі.

Сабағы етті,тік, кейде жатаған (бұл жағдайда түйіндер оңай тамыр алады). Биіктігі 3-тен 40 см-ге дейін, кейде одан да биік болып өседі.

7-ге дейінгі гүлдер үстіңгі жапырақтардың астында ұзын гүл шоқтарында орналасқан. Гүлқоршауы қарапайым, ашық сары, қызғылт сары немесе алтын түсті, диаметрі 5 см-ге дейін, гүл кестесінің әрқайсысының ұзындығы 25 мм-ге дейін 5 жапырақшадан тұрады.

Жемісі көп жапырақты. Жапырақтардың саны гүлдегі аналықтардың санына сәйкес келеді. Жапырақтардың соңында шүмегі бар. Жапырақта 10-ға дейін қара жылтыр тұқымдар бар (мөлшері 2,5 мм-ге дейін), олар пісіп-жетілген кезде (мамыр-маусым айларында) түседі.

Бұлақтардың айналасындағы және өзендер мен бұлақтар бойындағы баяу ағып жатқан немесе тоқтап тұрған суда, ормандар мен шалғындардағы көлдерде, батпақтар мен батпақты жерлерде, дымқыл арықтар бойында өседі.

Тауларда ол теңіз деңгейінен 4000 м биіктікке көтеріледі.  

Бағбандар өсіретін сәндік өсімдік, бақша формалары бар.

Жаңа гүлді өсімдіктерден жөтелге қарсы гомеопатиялық препарат дайындалады.

Ашылмаған бүршіктерін сірке суына маринадтап, тағамға пайдаланылған. Бұрынғы уақытта нан пісіргенде тамыры мен сабағын ұнға араластыратын. Грузиндер көктемде гүлдер мен бүршіктері бар сабақтарды жинап, оларды жарма және басқа да заттар жасау үшін пайдаланды. Гүлдерден сары бояуды алуға болады. Жапырақтары халықтық медицинада күйік пен жараларды емдеу үшін қолданылған.

Материалды ҒМЭАжТ  бөлімінің маманы Ә.Нұрахметова дайындады.

Фото ғаламтор желісінен алынды.

Калужница болотная (лат. Cáltha palústris) — травянистое многолетнее растение, вид рода Калужница (Caltha). 

Стебель мясистый, прямостоячий, реже — лежачий (в этом случае легко укореняется в узлах). Высота растения от 3 до 40 и более см.

Цветки числом до 7 расположены на длинных цветоносах в пазухах верхних листьев. Околоцветник простой, ярко-жёлтый, оранжевый или золотистый, до 5 см в диаметре, венчик состоит из 5 листочков, длиной до 25 мм каждый.

Плод — многолистовка. Число листовок соответствует числу пестиков в цветке. Листовки имеют на конце носик. Листовка содержит до 10 чёрных блестящих семян (размером до 2,5 мм), выпадающих из неё по созревании (в мае-июне).

Растёт в медленно текущей или стоячей воде вокруг родников и вдоль речек и ручьёв, в озёрах, на болотах и заболоченных участках в лесах и лугах, по сырым канавам. В горах забирается на высоту до 4 000 м над уровнем моря.

Декоративное растение, разводится садоводами, имеет садовые формы.

Из свежих цветущих растений готовят гомеопатический противокашлевый препарат.

Нераспустившиеся бутоны мариновали в уксусе и использовали в пищу. Корни и стебли раньше примешивались к муке при выпечке хлеба.   Грузины весною собирали верхушки стеблей с цветами и почками, использовали для приготовления похлебки и прочего. Из цветков можно добывать жёлтую краску. Листья использовали в народной медицине при лечении ожогов и ран.

Материал подготовлен специалистом отдела НМЭПиТ Нұрахметовой Ә.К.

Фото взято из интернета.