Балқарағай - орман патшасы. Кедр - царь леса.

Батыс- Алтай мемлекеттік табиғи қорығы аумағында «Заповедные дали» бағыты бойынша қорықтың 400 жылдық патшасы- балқарағай (Сібір қарағай) өседі. Оны бағыттың барлық келушілері көре алады және осы бір аңызға қол тигізу мүмкіндіктері болады. Нақтырақ айтсақ, аталған балқарағай Линейский жотасында өседі, негізгі діңінің диаметрі- 2 метр. Биіктігі- 18,5 метр. 2 метрбиіктікте діңі 7 діңге тармақталады. Шығыс бұтақтануы қурап қалған. Жасы 400 жылдан 500 жылға дейін. Ағаш жеміс беріп тұр. Балқарағай орман асыраушысы- жаңғағымен ормандағы барлық тірі тіршілік иелері қоректенеді. Егер жыл жеміссіз, жаңғақтар жоқ болса, тайганың орман тұрғындары да болмайды, сібір қарағайына ешбір ағаш тең келмес. Балқарағай- алып батыр ағаш.Бұл ағаш Сібір және Алтай халықтары үшін киелі болып саналады. Ел арасында мына бір сөз бекер айтылмаса керек: «Шыршалы орманда- жұмыс істейді, қайыңды орманда- көңіл көтереді, ал балғарағайлы орманда Құдайға сыйынады» деген.Балқарағай қорықтың барлық аумағында өседі, соның ішінде «Шапка мономаха» соқысында. Табиғатта балқарағайдың (Сібір қарағайының) өсуіне, барлық өсімдіктер үшін маңызды шектеуші факторлардың бірі - антропогендік фактор, атап айтқанда, өрт.Сондықтан орманға шығарда өрт қауіпсізідігі техникасын сақтауды ұмытпаңыздар! Ағаштардың астында от жақпаңыз. Отпен абай болыңыздар. Отты суға жақын жерлерде жағып, міндетті түрде толық сөндіріп кетіңіздер. Осындай қарапайым ережелерді сақтай отырып, сіздер өзіңізді ғана емес, барлық жақындарыңызды және айналадағы барлық тіршілік иелерін қорғайсыздар!

Материалды дайындаған ҒМЭА жТ бөлімінің маманы ЗавьяловаИ.Н.

На территории Западно-Алтайского государственного природного заповедника по маршруту «Заповедные дали» произрастает 400 летний царь заповедника - кедр (сосна Сибирская). Его видят все посетители маршрута, и имеют возможность прикоснуться к легенде. Если быть точнее, данный кедр произрастает на хребте Линейский, диаметр основного ствола – 2 метра. Высота -18,5 метров. На высоте 2 метров ствол разветвляется на 7 стволов. Восточное ответвление высохшее. Возраст от 400 до 500 лет. Дерево регулярно плодоносит. Кедр кормилец леса – орехами кедра питается все живое в лесу. Если год был не плодородным и орехов нет, то и нет лесных жителей тайги, ни одно другое дерево не сравниться с сосной сибирской. Кедр – великан, богатырь. Кедр у многих народов Сибири и Алтая считается деревом священным. Недаром в народе говорят «В еловом лесу – работают, в березовом – веселится, а в кедровом Богу молятся».

Кедры произрастают на всей территории заповедника, в том числе и на сопке «Шапка Монамаха». Одним из важнейших лимитирующих факторов произрастания кедра (сосны Сибирской) в природе, в прочем и для всей растительности является антропогенный фактор, а именно - пожар. Поэтому, выезжая в лес, позаботьтесь о технике пожарной безопасности. Не разводите костры под кроной деревьев. Будьте аккуратны с огнем. Устраивайте кострище, рядом с водоемом и после обязательно залейте его как следует водой. Следуя этим простым правилам, вы обезопасите себя, своих близких и все живое вокруг.

Материал подготовлен специалистом отдела НМЭПиТЗ ЗавьяловойИ.Н.