Алтай таутобылғысы. Сибирка алтайская.

Алтай таутобылғысы немесе Алтай сибиркасы (лат. Sіbіraеa altaіensіs) – сирек кездесетін дәрілік, рауашангүлділер тұқымдасы, таутобылғы туысына жататын, қызыл кітапқа енгізілген, Алтай тауларының аз ғана топтарымен өзең аңғарларының ашық алқаптарында, таудың ортаңғы белдеуінде өсетін, көлеңкеге төзімді бұта.
Алтай таутобылғысы - биіктігі бір жарым метрден аспайтын бұта. Мұндай қызғылт қоңыр түсті қабығы бар,бұтақтары барынша жуан, қызғылт қоңыр қабықты. Алтай таутобылғысы сұр-жасыл реңктерге боялған қалың ланцет жапырақтарымен ерекшеленеді, олардың ұзындығы шамамен отыздан қырық миллиметрге дейін, ал ені жетіден жиырма миллиметрге дейін болады. Бұл өсімдіктің гүлшоғыры ұзын желектер ұштарында дамитын паникулалар түрінде болады, мұндай тостағанша мен желектерінің саны бес-онға жуық болады, олардың ұзындығы үш-он сантиметр. Алтай таутобылғысының жапырақтары түксіз келеді , ал жапырақтардың мөлшері жоғары қарай кішірейеді. Бұл өсімдіктің гүлдері ақ түске боялған, ал жапырақтары жалаңаш.
Алтай таутобылғысы маусым-шілдеде гүлдеп, шілде -тамызда жеміс береді. Жемісі қынап түсті.
Алтай таутобылғысы өте құнды емдік қасиеттерге ие, ал бұл өсімдіктің бұтақтарын емдік мақсатта пайдаланады. Мұндай құнды емдік қасиеттердің болуын осы өсімдіктің құрамындағы хиноиннің, таниндердің, алкалоидтардың іздері, флавоноидтар және циан қышқылының болуында. Алтай таутобылғысының бұтақтарынан дайындалған қайнатпа Алтайда кеңінен таралған. Ал халық медицинасында безгек, бауыр ауруларын (гепатит) жүрек ауруларын емдеуде қолданады.
Ол Батыс-Алтай қорығы аумағында Қара Уба өзенінің аймағында кездеседі.
Материалды ҒМЭАжТ бөлімінің маманы Нұрахметова Ә.К. дайындады.

Сибирка алтайская (Sibiraea altaiensis) – редкое лекарственное, краснокнижное растение из семейства розоцветных, представляющее собой листопадный теневыносливый кустарник родом из лесов Горного Алтая.
Сибирка алтайская представляет собой кустарник, высота которого не превысит полутора метров. Такое растение наделено довольно толстыми ветвями, которые покрываются посредством коры темно-бурого окраса. Сибирка алтайская наделена цельнокрайними толстоватыми ланцетными листьями, окрашенные в серо-зеленые тона, длина которых составляет около тридцати-сорока миллиметров, а ширина окажется равной семи-двадцати миллиметрам. Соцветие этого растения будет в виде метелок, которые развиваются на концах длинных боковых побегов, состоять такие побеги будут из примерно пяти-десяти простых кистей, длина которых равна трем-десяти сантиметрам. Выходить побеги сибирки алтайской будут из самых пазух листьев, при этом размеры листьев будут уменьшаться по направлению наверх. Цветки этого растения окрашены в белые тона, а листовки являются голыми.
Цветение сибирки алтайской приходится на июнь месяц, в то время как плодоносить это растение начнет с июля месяца.
Сибирка алтайская наделена весьма ценными целебными свойствами, при этом с лечебной целью рекомендуется использовать ветви этого растения. Наличие столь ценных целебных свойств следует объяснять содержанием в составе этого растения хиноина, дубильных веществ, следов алкалоидов, флавоноидов и синильной кислоты. Отвар, приготовленный на основе ветвей сибирки алтайской, получил довольно широкое распространение на Алтае. Здесь такое весьма эффективное лекарственное средство показано к применению при гепатите, лихорадке и инсульте.
Встречается на территории Западно-Алтайского заповедника в районе реки Черная Уба.
Материал подготовлен специалистом отдела НМЭПиТ Нұрахметовой Ә.К.